Βίος
Ήταν γόνος του ευγενούς γαιοκτήμονα Ευφορίωνα, του γένους των Κοδριδών, ενώ παρουσιάστηκε νωρίς στους δραματικούς αγώνες, κατά την 70ή Ολυμπιάδα (499/496 π.Χ.), όταν διαγωνίστηκε εναντίον των δραματικών ποιητών Πρατίνα και του Χοιρίλου. Ήταν Αθηναίος πολίτης που μετείχε στις μάχες κατά των Περσών, ενώ είχε και δυο αδέλφια, που επίσης πολέμησαν στη μάχη του Μαραθώνα, τον Αμυνία και τον Κυναίγειρο. Ο τελευταίος μάλιστα πέθανε στον Μαραθώνα στη προσπάθεια του να κρατήσει με τα χέρια του, καθώς ήταν χειροδύναμος και πιθανότατα παλαιστής, ένα πλοίο των Περσών πριν βγει στα ανοιχτά. Αυτή η συμμετοχή του απηχεί στον θεατρικό και ποιητικό στίβο αυτή ακριβώς την ιστορική στιγμή της πόλεως, την ερμηνεύει ιδεολογικά, πολιτικά και φιλοσοφικά και ερμηνεύεται από αυτήν.
Στο έργο του συμπυκνώνεται η έννοια του δικαίου, καθώς και η συνείδηση του ποιητή ως μαχόμενου πολίτη. Σύμφωνα με τον G. Thomson ο Αισχύλος ήταν οπαδός του Πυθαγόρα και τα δράματά του είναι γεμάτα πυθαγόρειες ιδέες. Ο ίδιος θεωρούσε ως το μεγαλύτερο επίτευγμα της ζωής του τη συμμετοχή του στη μάχη του Μαραθώνα, στη ναυμαχία του Αρτεμισίου και στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Όλα τα προηγούμενα πρέπει να εξετάζονται μαζί με την πιθανή συμμετοχή του στα Ελευσίνια Μυστήρια, στη λατρεία της Δήμητρας και της Περσεφόνης.
Στην ακμή της ζωής του ταξίδεψε στη Σικελία, στην αυλή του Ιέρωνα, ενός ισχυρού άρχοντα που καλούσε μεγάλους καλλιτέχνες της εποχής του στις Συρακούσες. Εκεί πιθανολογείται ότι παρουσίασε για δεύτερη φορά τους Πέρσες. Ταξίδεψε και δεύτερη φορά στη Σικελία πιθανώς εξαιτίας της διαφωνίας του με το αθηναϊκό κοινό - όπως παρουσιάζεται σε ένα χωρίο στους Βατράχους του Αριστοφάνη. Πέθανε στη Γέλα το 456/455 π.Χ.. Λέγεται ότι σκοτώθηκε όταν δέχτηκε στο κεφάλι του μία χελώνα, την οποία είχε ρίξει από ψηλά ένας αετός, προκειμένου να σπάσει το καβούκι της και μετά να τη φάει.
Θάνατο θέλω τραγικό
Εκεί που βόλτα θα πηγαίνω στο βουνό ,
να πέσει μια χελώνα στο κεφάλι μου,
που ένας αϊτός από ψηλά θα ‘χει αφήσει
θάνατο θέλω να ‘χω τραγικό
όπως αρμόζει σ’ ένα ποιητή μεγάλο...
στίχοι από τραγούδι του Νίκου Παπάζογλου που αναφέρεται στον τρόπο θανάτου του Αισχύλου.
Οι Αθηναίοι εξασφάλισαν την υστεροφημία του μεγάλου δραματικού ποιητή, ψηφίζοντας νόμο σύμφωνα με τον οποίο επιτρεπόταν όποιος ήθελε να συμμετάσχει στον διαγωνισμό με έργα του Αισχύλου. Οι δύο γιοι του, Ευαίων και Ευφορίων, έγραψαν επίσης τραγωδίες, όπως και ο Φιλοκλής, γιος της αδελφής του. Ο Ευφορίων φέρεται ότι νίκησε μάλιστα και τον πατέρα του και τον Σοφοκλή στους δραματικούς αγώνες.
Όταν πέθανε, ο Αισχύλος, ζήτησε να στηθεί στο τάφο του ένα επίγραμμα που έγραφε:
Αἰσχύλον Εὐφορίωνος Ἀθηναῖον τόδε κεῦθει
μνῆμα καταφθίμενον πυροφόροιο Γέλας·
ἀλκὴν δ' εὐδόκιμον Mαραθώνιον ἄλσος ἄν εἴποι
καὶ βαθυχαιτήεις Μῆδος ἐπιστάμενος.
Στα νεότερα ελληνικά:
Τον γιο του Ευφορίωνα τον Αθηναίο Αισχύλο
κρύβει νεκρόν το μνήμα αυτό της Γέλας με τα στάρια·
την άξια νιότη του θα ειπεί του Μαραθώνα το άλσος
κι ο Μήδος ο ακούρευτος οπού καλά την ξέρει.
Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ: Νέοι της Σιδώνος 400 μ. Χ.
Αισχύλον Ευφορίωνος Αθηναίον τόδε κευθει
μνήμα καταφθίμενον πυροφόροιο Γέλα`
αλκήν δ' ευδόκιμον Μαραθώνιον άλσος αν είποι
και βαθυχαιτήεις Μήδος επιστάμενος.
(Αυτό το μνήμα σκεπάζει τον Αισχύλο, το γιο του Ευφορίωνα, Αθηναίο που πέθανε στη σιτοφόρα Γέλα, για την ευδόκιμη ανδρεία του μπορεί να μιλήσει το άλσος του Μαραθώνα και ο Πέρσης με την πυκνή χαίτη, που τη γνώρισε καλά)
Ο ηθοποιός που έφεραν για να τους διασκεδάσει
απήγγειλε και μερικά επιγράμματα εκλεκτά.
Η αίθουσα άνοιγε στον κήπο επάνω`
κι είχε μιαν ελαφρά ευωδία ανθέων
5 που ενώνονταν με τα μυρωδικά
των πέντε αρωματισμένων Σιδωνίων νέων.
Διαβάσθηκαν Μελέαργος, και Κριναγόρας, και Ριανός.
Μα σαν απήγγειλεν ο ηθοποιός,
"Αισχύλον Ευφορίωνος Αθηναίον τόδε κεύθει"
10 (τονίζοντας ίσως υπέρ το δέον
το "άλκην δ' ευδόκιμον", το "Μαραθώνιον άλσος")
πετάχθηκε ευθύς ένα παιδί ζωηρό,
φανατικό για γράμματα, και φώναξε`
"Α δεν μ' αρέσει το τετράστιχον αυτό.
15 Εκφράσεις τοιούτου είδους μοιάζουν κάπως σαν λιποψυχίες
Δώσε - κηρύττω - στο έργον σου όλην την δύναμή σου
όλην την μέριμνα, και πάλι το έργο σου θυμήσου
μες στην δοκιμασίαν, ή όταν η ώρα σου πια γέρνει.
Έτσι από σένα περιμένω κι απαιτώ.
20 Κι όχι από το νου σου ολότελα να βγάλεις
της Τραγωδίας τον Λόγο τον λαμπρό-
τι Αγαμέμνονα, τι Προμηθέα θαυμαστό,
τι Ορέστου, τι Κασσάνδρας παρουσίες,
τι Επτά επί Θήβας - και για μνήμη σου να βάλεις
25 μ ό ν ο που μες στων στρατιωτών τες τάξεις, τον σωρό
πολέμησες και συ τον Δάτι και τον Αρταφέρνη."
Τα Έργα Του:
1)Προμηθεύς Δεσμώτης
2)Πέρσαι Ικέτιδες
3)Αγαμέμνων
4)Χοηφόροι
5)Ευμενίδες
6)Επτά επί Θήβας
7)Αποσπάσματα
<< Ρήσεις Του Αισχύλου >>
.Ευτύχημα είναι για το θνητό, να πεθάνει δοξασμένος.
.Σοφός είναι όποιος ξέρει τα χρήσιμα, όχι τα πολλά.
.Όσο πιο γερό μυαλό έχει ο άνθρωπος, τόσο πιο εύκολα ευτυχεί.
.Αν ευτυχείς, οι άλλοι δεν σε ανέχονται.
.Οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι, για να ποδοπατούν εκείνον που έπεσε.
.Το καλύτερο για έναν άνθρωπο που πονάει, είναι να αισθάνεται καθαρή την καρδιά του, και να μην δυσφορεί για την τύχη του.
.Από την πειθαρχία, γεννιούνται καλές πράξεις.
.Αυτός που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην εξουσία, πάντα είναι σκληρός.
.Δεν είναι κακό να τολμάει κανείς, ακόμα κι όταν βλέπει το μάταιο.
.Είναι φυσικό το πάθος των βασιλιάδων, να είναι δύσπιστοι στους φίλους τους και στους δικούς τους.
.Δεν είναι δύσκολο σε εκείνον που δυστυχεί, να συμβουλεύει με γλυκά λόγια εκείνον που υποφέρει.
.Η τέχνη είναι πολύ πιο αδύνατη, από την ανάγκη.
.Στο φίλο του πρέπει κανείς να ανοίγει το στόμα του, να λέγει την αλήθεια.
.Όταν μου δίνεις ένα καλό, μην το παίρνεις ύστερα πίσω.
.Οι αδύναμοι, δεν πρέπει ποτέ να μιλούν ξεκάθαρα.
.Λογής λογής είναι τα ανθρώπινα λάθη, και πουθενά δεν θα δεις την ίδια μορφή του πόνου.
.Η μεγάλη εμπιστοσύνη μπορεί να σας βλάψει.
.Όταν η σκέψη παίρνει λαθεμένο δρόμο, δεν έχει καμιά δύναμη.
.Ο χρόνος που μας γεράζει μας τα διδάσκει όλα.
.Μήτε την αναρχία, μήτε το δεσποτισμό, να σέβεσαι.
.Με τα δάκρυα ο πόνος ανακουφίζεται.
.Όταν ακούς το λαό να κρυφοψιθυρίζει, είναι θυμωμένος τρομερά
.Οι δίκαιοι και σοφοί άνθρωποι στις μεγάλες συμφορές δεν τα βάζουν με το θεό.
.Όπως κάποτε ένα αετός, έτσι κι εμείς πληγωνόμαστε, όχι από
τους άλλους, αλλά από βέλος κατασκευασμένο από τα ίδια μας φτερά.
Ο Αισχύλος, μαζί με τον Όμηρο και τον Ευριπίδη, στην κεντρική οροφογραφία του Θεάτρου Απόλλων στην Ερμούπολη της Σύρου.
